Stress en burn-out
Stress is een reactie van je lichaam op een verandering in je omgeving, waar je 24/7 voordeel van kunt hebben.
Zo beschermt stress je bij levensbedreigende situaties. Als je bijvoorbeeld tijdens het autorijden plotseling hard moet remmen om een botsing met je voorganger te voorkomen. Dan treedt er in je lijf een noodplan in werking dat je 'superkrachten' geeft om de situatie te managen. En dat is maar goed ook! Om het noodplan uit te voeren moet je lichaam keihard werken. Het maakt op zo’n moment allerlei stresshormonen die je de kracht geven om de stress-situatie aan te kunnen. Daarna schakelt je stress-systeem weer terug naar de normaalstand, tenminste als het gevaar geweken is.
Stress helpt je ook bij het leveren van prestaties tijdens werk, studie of sport. Je stress-systeem reageert in deze gevallen weliswaar minder extreem dan bij levensbedreigende situaties, maar geeft je ook hier de energie die je nodig hebt om je prestaties te kunnen leveren. Zo gaat je ademhaling omhoog om meer zuurstof op te nemen, maakt je lichaam meer suikers aan en gaan je hartslag en je bloeddruk omhoog om de benodigde energie door je lichaam te vervoeren.
Eigenlijk is je stress-systeem altijd wel een beetje actief. Zelfs vroeg in de ochtend, voordat je uit je bed stapt, worden er al stresshormonen in je lichaam aangemaakt die je wakker maken en die je energie geven om uit bed te komen. Gelukkig maar!
Stress is dus nuttig zolang je lichaam maar voldoende tijd krijgt om ervan te herstellen. Als het dat niet (of onvoldoende) krijgt, moet je stress-systeem bij de volgende inspanning de reserve-voorraad aanboren om weer een stressmoment aan te kunnen.
Het aanspreken van je ‘reserve voorraad’ gebeurt vaker dan je denkt. Denk maar eens aan al die keren dat je dacht dat je het nog even vol moest houden! Het gebruik van je 'reserve voorraad’ kost helaas meer dan normale brandstof. Heb je extra energie verbruikt? Dan moet je ook extra herstellen!
Als je onvoldoende herstelt, put je jezelf langzaam uit. Je komt in een negatieve spiraal waarbij je steeds minder makkelijk herstelt en uiteindelijk niet meer kunt ontspannen. Er ontstaat dan als het ware een “accu probleem” dat niet meer te herstellen is met alleen maar rust. Je kunt wel oplaadmomenten zoeken, maar als je batterij stuk is, laad je niet meer op.
Deze (neurohormonale) veranderingen van je stress-systeem kunnen leiden tot langdurige lichamelijke en geestelijke gezondheidsklachten.
Gelukkig trappen veel mensen op de rem als ze stressklachten voelen. Alleen mensen die langdurig alle stoptekens van hun lichaam negeren en al hun grenzen voorbij gaan, raken uitgeput.
Een burn-out is daarom in de eerste plaats een lichamelijke aandoening, een “accu” probleem. Door langdurige overbelasting en onvoldoende herstel is je stress-systeem ontregeld geraakt en wordt de aansturing van andere lichaamsprocessen verstoord. Daarom is de vermoeidheid die je voelt ook echt. Het is niet psychisch, maar lichamelijk! Je vermogen om op te laden is verminderd en dus blijf je moe, ook als je jezelf rust geeft.
'Positiever denken' of 'meer sporten' hebben in deze fase weinig zin meer en kunnen zelfs averechts werken. Dit soort trucjes en technieken worden pas in een latere fase weer bruikbaar, wanneer je stress-systeem is genormaliseerd en je lichaam voldoende is hersteld.
Hoe je dat voor elkaar kunt krijgen, vertel ik je bij de uitleg over 'mijn methode'.